Politiek

Hilda Verwey-Jonker
Op 23 juni j.l. overleed Dr. Hilda Verwey-Jonker. In haar tijd was ze een der weinige vrouwen in mannenorganisaties. Als zodanig heeft ze gefungeerd als rolmodel voor vrouwen.
'Ofschoon er dus positieve en negatieve persoonlijke factoren aan te wijzen zijn die op mijn leven van invloed zijn geweest, moet ik toch als de voornaamste invloed aanwijzen het grote tekort aan vrouwen, dat bestond in de jaren waarin ik volwassen geworden ben: aan competente en beschikbare vrouwen met name, die het aandurfden om zich in een mannenwereld te begeven.'

Anneke Ribberink

Biografie

Christina Wilhelmina van Bilderbeek
Tijdens haar zoektocht naar de motieven van vrouwen om lid te worden van de NSB en de Nationaal Socialistische Vrouwen Organisatie (NSVO) stuitte Zonneke Matthée in het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR) op het dossier van de secretaresse van NSB-leider Anton Mussert, Christina (Stien) Wilhelmina van Bilderbeek (1887-1979). Na de oorlog zat Van Bilderbeek gevangen in het vrouwenkamp Fort de Bilt. Daar noteerde ze, mogelijk ter voorbereiding op haar berechting, in minuscule letters op een klein inschrijfformuliertje haar leven. Voor een gesprek met Lou de Jong over Nederland in de Tweede Wereldoorlog maakte ze eveneens aantekeningen. Aan de hand van dit materiaal schetst Matthée in dit artikel Van Bilderbeeks levensloop en haar houding ten opzichte van Mussert en de NSB.

Zonneke Matthée

Religie

Het norbertinessenklooster Sint-Catharinadal
Op een van de mooiste plekjes in Oosterhout, in de volksmond aangeduid met de naam 'De Heilige Driehoek', bevindt zich het norbertinessenklooster Sint-Catharinadal. De geschiedenis van deze contemplatieve gemeenschap begon in 1271 toen Servatius van Breda een aantal vrouwen op zijn landgoed te Vroenhout bij Wouw bijeenbracht om daar een devoot leven te leiden. In dit artikel richt Trees Sponselee-de Meester zich op de geschiedenis van dit klooster in de periode 1625-1795. Toen hing de beslissing van de Staten-Generaal om kloosters wel of niet te laten uitsterven als het zwaard van Damocles boven het hoofd van de nonnen. De religieuzen van het norbertinessenklooster Sint-Catharinadal, eerst in Breda en later te Oosterhout, beleefden benarde tijden.

Trees Sponselee-de Meester

Vredesbeweging

Vredesvrouwen en feminisme
Tussen 1979 en 1985 was Nederland in de ban van de kruisraketten. Een protestbeweging van ongekende omvang bracht honderdduizenden mensen in het geweer tegen de plaatsing van kruisraketten in West-Europa en in het bijzonder in Nederland, waartoe met het NAVO-dubbelbesluit van 1979 besloten was. Een belangrijk onderdeel van deze protestbeweging was de vrouwenvredesbeweging. In een tijd waarin vrouwen elders in de samenleving hun gelijkheid opeisten, streden deze vrouwen als gelijken voor vrede en werden daarmee een belangrijke stuwende kracht achter de protesten.

Katrien de Vaan

Heksen

Verbeelding van heksen
Heksen spreken al eeuwen sterk tot de Westerse verbeelding. Vandaag de dag verschijnen zij doorgaans op het televisiescherm als sympathieke of heldhaftige personages (de drie al te menselijke zusjes uit de populaire serie Charmed, Sabrina the Teenage Witch, of, in wat gewijzigde vorm, Buffy the Vampire Slayer). Maar ook meer traditionele verbeeldingen van angstaanjagende, kwaadaardige heksen zijn talrijk (de toverkol uit Sneeuwwitje, de monsterlijke heksen uit horrorfilms als Inferno en Suspiria, of de ontspoorde Nancy uit de tienerfilm The Craft). Niettemin hebben al deze heksen - of zij nu goed zijn of kwaad - tenminste twee dingen gemeen: ze beschikken over een bovennatuurlijke, magische macht, en ze zijn vrouwen. De traditionele verbinding tussen de heks en de vrouw is echter niet van alle tijden: het is een historische en ideologische constructie die duidelijk te dateren is in de late 15e en vroege 16e eeuw, toen voor het eerst hekserij en vrouwen specifiek op elkaar werden betrokken. In dit artikel zal ik stilstaan bij een aantal invloedrijke representaties die de verbeelding van hekserij in deze periode hebben bepaald. Ik zal speciaal ingaan op de vraag wat deze beelden ons kunnen vertellen over de dominante opvattingen van de vrouwelijke seksualiteit.

Louis van den Hengel

Volksvertegenwoordiging

Vrouwelijke vertegenwoordigers
Dragen vrouwelijke vertegenwoordigers op een unieke wijze bij tot de vertegenwoordiging van de vrouwelijke burger? De vraag blijft zichzelf opwerpen, zowel in de media, in gesprekken over vrouwen in de politiek als in wetenschappelijke debatten over het waarom van vrouwen (en andere groepen) in de politiek. Karen Celis tracht een antwoord te bieden op basis van haar analyse van tachtig jaar begrotingsdebatten in de Belgische Kamer.

Karen Celis

Slavernij

Maria ter Meetelen
In 1748 verschijnt een opmerkelijk boekje, getiteld Wonderbaarlyke en merkwaardige gevallen van een twaalf jarige slaverny van een vrouspersoon, genaemt Maria ter Meetelen, woonagtig tot Medenblik. Het is het verslag van de periode die de Amsterdamse Maria ter Meetelen als slavin in Marokko doorbracht. Het leven van Maria is er één uit een avonturenroman. Vóór ze in slavernij belandde, trok ze verkleed als man door Frankrijk en Spanje. Ook ná haar slavernij in Marokko is Maria haar reislust nog niet kwijt en vertrekt ze, na enkele jaren in Medemblik te hebben gewoond, naar Zuid-Afrika. Het unieke karakter van Maria's boek is door de jaren heen door diverse mensen opgemerkt, maar Laura van den Broek heeft het slavernijverslag en de avontuurlijke schrijfster nu de aandacht trachten te geven die zij verdienen.

Laura van den Broek

Bronnen

Egodocumenten
Onlangs promoveerde Jeroen Blaak aan de Erasmus Universiteit Rotterdam op het proefschrift Geletterde levens. Dagelijks lezen en schrijven in de vroegmoderne tijd in Nederland, 1624-1770.
Egodocumenten zijn de belangrijkste bron van deze studie naar de praktijk van geletterdheid in de zeventiende en achttiende eeuw. In dit artikel beschrijft Blaak het gebruik van deze bronnen in de geschiedwetenschap en de wijze waarop hij er in zijn eigen onderzoek mee is omgegaan.

Jeroen Blaak

Verslag

VVG-enquête

Sjoerd van Boxtel

Recensie

Zoeken naar Corry
Het schrijven over de vergeten stem van vrouwen in de geschiedenis is nog steeds een belangrijke en zinvolle taak voor de historica. Dat zo'n zoektocht een onverwacht perspectief kan opleveren, b bewijst Anneke Linders, die in haar proefschrift 'Frappez, frappez toujours!' een meeslepende impressie geeft van de naoorlogse politica N.S. Corry Tendeloo (1897-1956).

Hanneke Hoekstra

Onder de loep

 

Historica-service

 

Vers van de pers

 

SVVT

De redactie heeft moeite gedaan de rechthebbenden van afbeeldingen in Historica op te sporen. Rechthebbenden van afbeeldingen kunnen zich melden bij de redactie indien zij van mening zijn dat materiaal ten onrechte is gebruikt.