Sport

Vrouw-en-sport een eeuw geleden: een feministisch dilemma
De entree van vrouwen in de sportwereld vond plaats in een tijd waarin ook de eerste emancipatiebeweging tot ontwikkeling kwam. De strijd voor de fysieke bewegingsvrijheid van de vrouw had bij de feministen geen prioriteit, terwijl slechts weinig sportvrouwen van het eerste uur zich bij de vrouwenemancipatie betrokken voelden. De huidige benadering van het verleden vertoont een overeenkomstig beeld: emancipatie-historici lieten tot op heden de vrouwensport rusten, terwijl sporthistorici vrijwel geen aandacht gaven aan de vrouw in de sport. Koos Steendijk-Kuypers brengt daarin verandering met haar studie over de plaats van vrouwen in de sporthistorie.

Koos Steendijk-Kuypers

 

Oudheid

Eerherstel voor Faustina
Keizerin Faustina Minor is, in tegenstelling tot haar beroemde echtgenoot Marcus Aurelius, tot nu toe een schimmige figuur in de Romeinse geschiedschrijving. Het beeld van deze bijzondere keizerin wordt voornamelijk bepaald door haar uitzonderlijke vruchtbaarheid - ze kreeg tijdens haar huwelijk dertien kinderen. Tegelijkertijd is Faustina berucht vanwege haar vermeende overspel. Dit nogal beperkte beeld wordt door moderne auteurs rechtstreeks overgenomen van Romeinse literaire bronnen. Margot Bogaards laat zien dat iconografische bronnen het negatieve imago van Faustina kunnen nuanceren. Afbeeldingen op munten en bustes en sarcofagen geven namelijk inzicht in Faustina's rol in de keizerlijke propaganda, een aspect van Faustina's leven dat tot nu toe in het geheel niet aan bod is gekomen.

Margot Bogaards

 

Vluchtelingen

Vrouwen op de vlucht Nederlandse protestanten in Engeland 1550-1600
Onderzoek naar de geschiedenis van vrouwen in de zestiende eeuw lijkt te worden gekenmerkt door bronnenschaarste. In Engeland echter hebben protestantse vrouwen, gevlucht uit de zuidelijke Nederlanden, diepe sporen nagelaten in de archieven. Het betreft hier bronnen met een grote potentie. Marloes Schoonheim bespreekt op basis van brieven, akten, kerkprotocollen en registers de grote mate van zelfstandigheid van deze vrouwen, de contacten tussen de vluchtelingen en de kerkelijke autoriteit en de verhouding tussen mannelijke en vrouwelijke vluchtelingen.

Marloes Schoonheim

 

Koken

De keuken: het domein van de vrouw?
Koken is tegenwoordig vooral een bezigheid van vrouwen. Dat is niet altijd zo geweest; in de Middeleeuwen bijvoorbeeld hielden vooral mannen zich bezig met de voedselbereiding. Vrouwen waren druk met schoonmaken, het verzorgen van kleinvee en het spinnen van wol. Vanaf de zestiende eeuw verdrong de vrouw de man echter uit de keuken. Johanna Maria van Winter, emerita hoogleraar Middeleeuwse geschiedenis in Utrecht, vraagt zich af wat daar nu precies de oorzaak van is geweest, en wat de betekenis van het spinnewiel is geweest voor deze verschuiving in het rolpatroon.

Johanna Maria van Winter

 

Tentoonstelling

Dood en dodenherdenking in de late Middeleeuwen: vrouwen in beeld
De mogelijkheid dat men na de dood verantwoording moet afleggen voor zijn daden, heeft vanouds het handelen van mensen bepaald. In een millenniumtentoonstelling toont Museum Catharijneconvent hoe onze voorouders in de late Middeleeuwen zich hebben voorbereid op de dood en het Laatste Oordeel. Aandacht wordt besteed aan de gebruiken bij het begraven en het gedenken van de overledenen en de rol die vrouwen daarbij speelden. Ook toen waren vrouwen organisatoren, hulpverleners en cultuurdragers bij uitstek. Zij speelden een belangrijke rol bij stervensbegeleiding, het verzorgen van de uitvaart en de dodenherdenking.

Helen Wüstefeld

 

Historica op de arbeidsmarkt

"Je moet eraan denken die vrouwengeschiedenis erbij te halen"
Interview met VPRO-journaliste Kiki Amsberg
Een beetje weemoedig geniet Kiki Amsberg van haar vakantie. Ze laat me een reproductie zien met daaronder de woorden 'De laatste zondag'. Die heeft ze van haar collega's van het historische radioprogramma Onvoltooid Verleden Tijd (OVT) gekregen. Vlak voor de eeuwwisseling nam Kiki Amsberg na ruim dertig jaar afscheid van de VPRO-radio. In deze aflevering van Historica op de arbeidsmarkt een gesprek met een journaliste die er in haar werk onophoudelijk naar streeft vrouwen aan het woord te laten en ruimte te cre‘ren voor vrouwengeschiedenissen.

Marijke Huisman

 

Haagsche Vrouwenkroniek

"Opdat zij niet inslape aan haar spinnewiel" Susanna Lugten-Reys en De Haagsche Vrouwenkroniek
In de loop der tijd zijn er vele 'vrouwentijdschriften' geweest. Tijdschriften waaraan vele vrouwen hun tijd, aandacht en geld hebben besteed. Een van die tijdschriften is De Haagsche Vrouwenkroniek, in 1913 opgericht door Susanna Lugten-Reys. Met enthousiasme ijverde zij voor een weekblad dat alle vrouwen - van alle rangen en standen - iets zou bieden buiten hun huishoudelijke, moederlijke of beroepsbezigheden. Na een jaar moest zij haar werkzaamheden voor het weekblad staken en het hoofdredacteurschap overdragen. Daarna is Susanna Lugten-Reys enigszins in de vergetelheid geraakt. Haar kleindochter Suus Boef-van der Meulen zocht uit wie zij was, en wat haar bijdragen waren aan De Haagsche Vrouwenkroniek.

Suus Boef-van der Meulen

 

Boekhandel

'Inde Werelt vol Drucks' Vrouwen in de boekhandel
"En van het vrouwelijk geslacht zijn, deed mij niet afkeren van de uitgeversonderneming, noch het feit dat het meer een mannenberoep is¹ Het is niet nieuw of nooit gehoord om als vrouw een dergelijke handel te drijven, en er zijn velen van ons te vinden die niet alleen de typografische kunst beoefenen, maar ook andere, moeilijker en zwaarder, en die daarvoor de hoogste lof ontvangen," vertelde Jeanne Giunta, een uitgeefster van boeken in Lyon, in 1579. Ook in de zeventiende-eeuwse Republiek waren vrouwen werkzaam als boekverkoopster, uitgeefster, boekdrukster en boekbindster. Af en toe duiken ze op in de bronnen en de secundaire literatuur over het boekhandelsbedrijf in die periode. Maar hoeveel vrouwen waren er eigenlijk werkzaam in die bedrijfstak en wat voor vrouwen waren dat? Waren zij zo algemeen als Jeanne Giunta's uitspraak doet voorkomen?

Marieke Zech

 

Onder de loep

Heleen Massee & Marijke Huisman

 

Recensie

Juliana Cornelia de Lannoy

Agnes Sneller

 

Gedreven door een missie

Hilda T.A. Amsing

 

 

 

Historica-service

 

Vers van de pers

 

SVVT

 

Netwerk

De redactie heeft moeite gedaan de rechthebbenden van afbeeldingen in Historica op te sporen. Rechthebbenden van afbeeldingen kunnen zich melden bij de redactie indien zij van mening zijn dat materiaal ten onrechte is gebruikt.