Gendergeschiedenisdag 2021
Wie behoren er tot de geschiedenis van de vrouwenbeweging? Hoe gaan we om met ‘foute’ feministen? En waarom denken we nog steeds in termen van golven als het over feminisme gaat?
Tijdens de Gendergeschiedenisdag op vrijdag 29 oktober 2021 verkennen we aan de Universiteit Utrecht nieuwe perspectieven op de geschiedenis van vrouwenbewegingen.
In korte pitches worden de huidige ontwikkelingen binnen gender- en vrouwengeschiedenis aan de Universiteit Utrecht besproken. De keynote lezing wordt gegeven door Sophie van den Elzen, die in haar promotieonderzoek laat zien hoe de vroege vrouwenbeweging strategisch gebruik maakte van vergelijkingen met de strijd tegen de slavernij. Het nieuwe themanummer van Historica wordt gepresenteerd door gastredacteur Margit van der Steen. In een afsluitende paneldiscussie gaan we in gesprek over nieuwe perspectieven op de geschiedenis van vrouwenbewegingen.
Recensie | Susan Smit - De heks van Limbricht
De heks van Limbricht is een betoverend boek van Susan Smit over een vrouw in een wereld van wijsheid en bijgelovigheid, van onafhankelijkheid en sociale druk, van weelde en armoede, van onderdrukking en verzet, van ware liefde en verraad. Op een dag wordt de nietsvermoedende Entgen Luijten, een weduwe die een teruggetrokken en natuurminnend bestaan leidt, ruw opgepakt op verdenking van hekserij. Ze krijgt geen tijd meer om haar klompen aan te trekken. Gevangen in de ondergrondse kerkers van het kasteel is ze dagenlang overgeleverd aan niets anders dan een homp brood en haar eigen herinneringen. Het verhaal van Entgen ontvouwt zich in flashbacks op de koude kerkervloer terwijl ze de beschuldigingen afwacht, waardoor haar leven zich voor de lezer afspeelt en verdiept tijdens het heksenproces.
Oproep | Historica zoekt redacteur!
De redactie van Historica is op zoek naar een nieuwe redacteur (m/v/x). Heb jij affiniteit met gender- en vrouwengeschiedenis en lijkt het je leuk om ons gezellige en enthousiaste team te versterken? Stuur dan vóór 1 oktober 2021 een e-mail naar Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. met daarin je motivatie, cv en (als je die hebt) enkele voorbeelden van recent schrijf- of redigeerwerk. Als je je eigen genderhistorisch netwerk meebrengt is dat een pre, maar geen vereiste.
In Historica nummer 2 2021
In het tweede Historica-nummer van 2021 twee artikelen over de late oudheid - vroege middeleeuwen. Julie Van Pelt belicht vrouwelijke heiligen die als man door het leven gingen en Klazina Staat onderzoekt aan de hand van twee geschriften van vrouwen over het Heilige Land of het beeld van Latijn als 'mannentaal' wel klopt. Verder gaat Adriënne Baars-Schuyt in op het lot van Nederlandse Joodse vrouwen die vanuit Schevingen naar Ravensbrück werden gedeporteerd tijdens WOII, onderzoekt Stephanie van Dam de arbeidsrapporten van Sir Granville St John Orde over de Britse koloniën vanuit intersectioneel perspectief en analyseert Ophelia Van Wijmeersch de feministische horro
rfilm The love witch (2016).
In de rubriek genderview krijgt Jonas Roelens (Radboud Universiteit en redactielid van Historica) het woord. Zijn onderzoeksveld is sodomie in de Lage Landen in de vroegmoderne tijd. Zoals steeds staat het interview volledig online.
Recensie | Aline D’Haese en Frank Meester - De zijkant van de filosofie : een dialoog over vrouwelijk denken
De zijkant van de filosofie: een discussie over vrouwelijk denken?
Anno 2021 staat de maatschappelijke positie van vrouwen – evenals andere gemarginaliseerde groepen – opnieuw flink in de spotlight. Waar men zo’n honderd jaar geleden fel streed voor vrouwenstemrecht en gelijke burgerrechten, bleek dit maar het topje van de ongelijkheidsijsberg. Ook Aline D’Haese en Frank Meester proberen aan deze trend hun bijdrage te leveren met het boek De zijkant van de filosofie. Een dialoog over vrouwelijk denken. Ze bediscussiëren daarin de vraag waar toch de vrouwen in de Westerse filosofische geschiedenis zijn gebleven. In een zevental hoofdstukken komt het duo via de Klassieke Oudheid, langs de Verlichting en Romantiek uiteindelijk terecht in onze eigen eenentwintigste eeuw. In hun getranscribeerde gesprekken passeren allerlei vrouwelijke denkers de revue, maar komen ook andere bekende historische dames aan de beurt. Korte tekstkaders bieden hierbij verdere duiding.
Recensie | Mineke van Essen - Onderweg naar 1832
Pioniers in Onderwijsland. Onderweg naar 1832: een groepsbiografie uit de Groningse school
In dit prachtig vormgegeven boek komen thema’s uit het eerdere werk van historisch pedagoge Mineke van Essen terug: in het bijzonder de opleiding en carrière van vrouwen en mannen in het onderwijs. Het nieuwe van dit boek zit ‘m in de vorm – een groepsbiografie -, en in de vragend-vertellende manier waarop de levenslopen worden gepresenteerd en “ingekleurd”.
In Onderweg naar 1832 volgt Van Essen vier Groningse jongemannen, die in de vroege negentiende eeuw werden opgeleid tot onderwijzer, en twee jonge vrouwen, voor wie die opleiding toen niet openstond maar die wel in het Groningse onderwijs terechtkwamen. Wat maakt deze zes tot een groep? Van Essen wijst op hun eenvoudige afkomst en hun jonge leeftijd, maar sterker is het argument dat ze in dezelfde tijd hun opleiding kregen en bijdroegen aan de modernisering van het Groningse onderwijs. Bij de keuze van de groepsleden heeft ook het feit dat Van Essen haar hoofdpersonen ‘kende’ uit eerder onderzoek een rol gespeeld. In dit boek plaatst ze hen samen in één decor, vroeg negentiende-eeuws Groningen, en geeft ze aan de hand van de levens van deze “pioniers” een beeld van het moderne Groningse onderwijs. Slotakkoord is het feest in 1832 – vandaar de titel – ter gelegenheid van het ambtsjubileum van schoolopziener Van Swinderen, die door zijn invloed op de zes feitelijk de zevende hoofdpersoon is.
Recensie | Charlotte Delbo - Niemand van ons zal terugkeren
Noodzakelijke Holocaustliteratuur: een Franse verzetsvrouw in Auschwitz
In d
e afgelopen 75 jaar zijn talloze memoires gepubliceerd over Auschwitz, het bekendste van alle vernietigingskampen en synoniem aan het ultieme kwaad in de mens. Onder de vroegste vrouwelijke auteurs van memoires bevinden zich onder anderen Olga Lengyel en Ana Novac, wier getuigenissen – Novac wist in gevangenschap zelfs een dagboek bij te houden – uit respectievelijk 1946 en 1966 in het Nederlands zijn verschenen als Leven met de dood (2004) en De mooie dagen van mijn jeugd (2010). Nu zijn ook de memoires van de hier lang onbekend gebleven Charlotte Delbo vertaald. Eindelijk, want Niemand van ons zal terugkeren is zonder twijfel indrukwekkende en noodzakelijke Holocaustliteratuur.
Lees meer: Recensie | Charlotte Delbo - Niemand van ons zal terugkeren
Recensie | Mirjam Janssen - Liefde in de Lage Landen
Met Liefde in de Lage Landen. Een portret van Nederland in 15 huwelijken benadert historica en schrijfster Mirjam Janssen de Nederlandse geschiedenis vanuit een fris perspectief. We kunnen de historie van het land vatten in politieke gebeurtenissen en sociale ontwikkelingen, maar óók inzoomen op huwelijk en gezinsleven. Deze vormen, aldus Janssen, evengoed een toetssteen voor vele maatschappelijke veranderingen.
Lees meer: Recensie | Mirjam Janssen - Liefde in de Lage Landen
In Historica nummer 1 2021
Het eerste Historica-nummer van jaargang 2021 biedt een mooie variatie aan onderwerpen. Edwina Hagen verkent de invloed van vrouwen op de vroegste parlementaire meningsvorming, Frouke Desmet verdiept zich in de vrouwelijke leerlingen van 19de-eeuws kunstschilder Alfred Stevens, Annemiek Houwen analyseert de genderhoudingen in Nederlandse handboeken voor het vak geschiedenis en Maxim Rigaux & Carme Font halen vroegmoderne vrouwen voor het voetlicht die de e
pische poëzie bedreven in de Iberische wereld. Daarnaast vinden jullie er enkele recensies en een terugblik op de gendergeschiedenisdag van 2020, met ook de rede waarmee Margit van der Steen toen afscheid nam als VVG-voorzitster.
In de rubriek Genderview geeft Greetje Bijl het woord aan Karwan Fatah-Black (Universiteit Leiden), expert Surinaamse geschiedenis en lid van de Commissie Herijking Canon van Nederland. Het volledige interview staat online.
Recensie | Fleur de Beaufort en Patrick van Schie - De liberale strijd voor vrouwenkiesrecht
In 2019 was het precies honderd jaar geleden dat de wet op het algemeen actief vrouwenstemrecht in Nederland werd aangenomen. Reden voor een terugblik, aldus het Liberaal Vrouwen Netwerk. Op verzoek van deze organisatie, onderdeel van de VVD, schreven historici Fleur de Beaufort en Patrick van Schie (TeldersStichting) daarom het boek De liberale strijd voor vrouwenkiesrecht.
Aidspreventie en de homoseksuele man
In verband met Wereld Aids Dag, is het artikel dat Lex van Rens voor het onlangs verschenen themanummer van Historica schreef nu alvast te lezen op onze website!
Welke impact had aids op homoseksuele zelfexpressie in de jaren tachtig? Door naar preventiemateriaal te kijken en het lichaam centraal te stellen, laat dit artikel zien hoe zelfdefinities van homoseksualiteit in relatie tot aids veranderde. Waar de mogelijkheden van het lichaam voor aids nog vrijwel onbeperkt waren, kwam er door aids meer nadruk op beheersing van de seksuele lust ter bescherming van het lichaam. Waar lust voorheen een argument was om het lichaam te verkennen, werd het lichaam in reactie op aids een argument om de lust te beheersen.
 Historica 2020-03 Lex van Rens.pdf |